Allahayow Bardaankiyo, Kala-badhashadii Guud
Barbar Qudha In Laga Raro….
Taariikhda waxa loo qoraa in la ogaado wixii hore u dhacay si looga digtoonaado asbaabaha keena waxyaabaha halist ah. Somalidu maaha dad wax qora oo taariikhdooda ugu badani waxa laga helaa gabayada kuwaasi oo inta badan noqda sheeko sugan.
Sheekooyinka kale ee la soo tebiyo badankoodu maaha qaar lagu kalsoonaan karo mar hadaany loo hayn qoraal iyo goobo sugan oo ay ka dheceen.
Dhacdo taariikheed kasta maaha kuwo inta badan mala awaal ah ee waa kuwo laga soo minguurinayo goobo sugan , badankoodu waxa soo tebinaya dad waayo arag ah oo goobahaasi hore joogay ama wakhtiga cid joogtay oo la rumaysan karoa uga warantay.
Wakhtigii Siilaanyo uu waday halagankii kursi jacaylka ah, ayay dad badani odhan jireen waa la soo arkay hogamintiisa ma dhaafsiisna :
- Qabyaalad iyo eex - Inuu noqodo keligii taliye ee iska dhaafa doorashadiisa.
- Reer Berber marka laga hadlayona waxa la sheegi jiray inuu yahay nin aad u neceb oo raba inuu Berbera ka sifeeyo beesha degta oo cadaawada xoogan uu u qaba. Dad badan wakhtigaasi waxaan u haystay weedho been ah oo ay abuurayeen kuwii udub.
- Laakiin maanta aya la ogaaday xaqiiqda inuu rabay inuu Berbera sidaasi laga sheegayo uu gadhsiiyo bulshada ku nool uu ka tirtiro.
- Siilanyo beesha Berbera dawaladiisa dhexe waxba kama siin oo wuxu saaray cadaadis kii ugu xuma. Tusaale ahaan waa beesha marka la eego beelaha kale oo dhan ug mansbayada yar . Waxa keliya ee ka hooseeya waa beesha gabooyaha.
- Isagoo sidaasi ka yeelay ayaanu kaga hadhin wuxu ugu yimi gobolkii Saaxil ee ay ka soo jeedeen, isago kaasina ka sifeeyay maamulka gobolka.
- Markii SIilaanyo qabsaday dalka masnabayada ugu waaweyn ee gobolka waxa hayay deegaanka dad ka soo jeeda sida :
- Badhasaabka Gobolka
- Xogyaha dawladda
- Maamulaha Kastamka Berbera
- Taliyaha Ciidanka Booliiska
- Madaarka Berbera
Mansabyadan oo ah kuwa ugu waaweyn gobol kasta ma jirto Berbera mooyee gobol intaasi oo mansab ay haystaan dad aan deegaankiisa ahayn. Wuxu adeegsanayaa inuu marka danbe keensado dhamaantood kuwo beeshiisa ah isagoo wakhtigan keensaday xoghaye beeshiisa ah iyo isuduwayal fara badan.
Mansab kasta oo ka soo baxa Berbera waxa halgan u gala rag beesha Siilanaayo ah oo raba inay qabtaan si gobolka looga sifeeyo beesha deegaanka, hadday isuduwe tahay iyo haday mid kale tahayba. Maanta Berbera waxa kaga badan beeshiisa dhinaca shaqada beesha asal ahaan deegaanka lahayd.
Haddaba waa inay reer Berbera iska xoreeyan gumaysiga cusub ee Siilanyo xukuumadiisu ku hayso beesha ee ay la wadaan Samale , Xirsi , Maxamud Xashi.
Siilanyo oo shan danbe la doorta muxu ku samayn beesha isagoo shantan hore baabiiyay. Ilaahaw hanugu soo celin dulmigiisa.
Ma jiro gobol golahiisa deegaanka la xidhay kan Berbera mooyee waana bahdilaad iyo nooc gumaysi oo ah cadaawadda Siilaanyo u qabo Reer Berbera.
Goobaha uu beeshiisa ku wareejiyay waxa ka mid aha:
1- Maxajarka iyo Neck fish
2- Waxaana la qorsheeyay in isuduwaayasha wasaaradaha badankooda laga dhigo kuwo ka soo jeedaa beeshiisa, taasin waa mid bilaabantay welina socota , oo maalin kasta waxa la arkayaa isuduwe cusub oo ka soo jeeda beeshiisa oo la soo magacaabay.
Allahayow bardaankiyo
kala-badhashadii guud
barbar qudha in laga raro
aragtida bannaysaa
bunduqana samaysoo,
bani-aadminnimadii
nin ka baadiyoobaa
badhi furay wanaagii,
Qalinkii: Ayaan Maxamed Cali
Berbera/Somaliland