Inta badan waxa iska caado ah inay ku dhaqaaqdo xukumad Afrikaani ahi
hab-dhaqano xun iyo tallaabooyin baalmarsan shuruucda iyo qawaaniinta
u degsan, dabarkana u ha. Iyadoo si jar iska xoornimo ama indho isku
qabad ah u jabisa sharciga dalka u yaalla, taasoo aakhirkana
dhaxalsiisa cidhib xumo aanay ka soo kaban karin.
Waxa baryahan dambe isa soo tarayey tallaabooyinka quracan ee ay
samaynayso xukumada uu hogaamiyo Madexweyne Axmed Maxamed Maxamuud
[Siilaanyo], kuwaasoo guud ahaan shacabi weynaha reer Somaliland guddo
iyo dibeddaba ku keentay u qaadanwaa.
Ficilladdan ugubka ahi, una daran maqalka dadweynaha ay masuulka
tahay, ayaa isugu jira sharci jabin toosa, xajiimayn, cambaarayn ay
kula kacayso asxaabta mucaaradka ah iyo waliba Golaha wakiiladda oo ay
dabadda ka riixayso, isla markaana ay hurinayso kuna shubayso basiin
khilaafka cusub ee u dhexeeya Shir-guddoonka Golaha Wakiiladda oo ku
jooga cod dadweyne.
Iyadoo ay badan tahay tallaabooyin sharciga baalmarsan iyo ficillada
ceebaynta ah ee ay la dabagashay Xisbiyada Mucaaradkaa ee WADDANI iyo
UCID, ayaan waxa aan soo qaadan doonaa dhowr ficil oo ay xukumaddu ku
kacday dhowaanahan, kuwaasoo la arko inay ka shalayn doonto, kuna
dambayn doonto gacan, dhafoor ku qabasho iyo qoomamayn, marka la
gaadho doorashooyinka Madextooyadda iyo Baarlamaanka oo ay shacabka
reer Somaliland caado u leeyihiin inay ugu abaal gudaan sidii ay ugu
soo listay mudadii ay xilka haysay.
Dariiqan cidhib xumadda iyo halaaga ahi maaha wax ku cusub maqalka
shacabka reer Somaliland ee xalaasha, isla markaana jecel dalkooda,
habeen iyo maalina heeganka ugu jira dhisida, horumarinta, ka midho
dhalinta qadiyada aqoonsiga iyo ilaalinta qaranimadooda lagu waayey
halyeeyo dalkan qiimo badan ku lahaa. Balse waa jid ay hore u martay
Xukumaddii ka horeysay ee uu gadh-wadeenta ka ahaa Md Daahir Rayaalle
Kaahin, taasoo dhaxalsiisay cidhib xumo iyo haraati daran oo ay
shacabku ku dhufteen markii la gaadhay maalintii doorashadii
Madextooyadda 26-kii June sannadkii 2010-kii, wakhtigaasoo shacabku
afka ciida u dareen, kana aargoosteen xukumadii Rayaalle.
Hadaba su’aasha iswaydiinta mudan waxay tahay halkee ayey dadweynaha
reer Somaliland ka qaniineen Xukumaddii Rayaalle, hadii aan ka jawaabo
waxa kow laba ka ahaa. Markii ay xukumadaasi ay xidhay, isla markaana
qufulweyn saartay Golihii Wakiilladda ee ay ummaddu soo dooratay
hadhka cad, iyadoo si toos ah u jabisay shuruucda iyo distuurka JSL oo
ay ku cad yihiin mihiimadda uu golahani dalka u leeyahay, iyadoo oo la
ogaa inay dadweynaha reer Hargeysa u hiilyeen wakhtigaas
shir-guddoonkii iyo xildhibaanadii dibed wareega ahaa, kuna dhinteen
muwaadiniin.
Sidoo kale, waxaanay shacabku dhegahoodu maqli karin asxaabta
mucaaradka ah ayaa dalka burburinaysa, taasina waxay caado u ahayd
Xukumadii Rayaalle oo iyadu markasta u jeedin jirtay dhaleecayn,
cabaarayn iyo wanjalaad sal iyo raad toona lahayn asxaabtii mucaaradka
ahayd ee UCID iyo KULMIYE, ficilladii xumaa ee ay xukumaddaasi ku
wanjali jirtay asxaabta ayaa waxa ka mid ahaa waa argagixiso Xisbiyada
mucaaradku, dalka ayey burburinayaan oo qandaraas ayey soo qaateen iyo
qaranimadda Somaliland daacad kama ah.
Iyadoo ay sidaas tahay, ayaa xukumada hada talada hayse ee KULMIYE
martay jidkii noocaas ahaa ee galaaftay xukumadii ka horeysay, waxay
bilowday inay shiidaal ku shubt khilaafka u dhexeeya shir-guddoonka
golaha wakiillada ee salka ku haya isku shaandhayntii uu Guddoomiye
Cirro ku sameeyey golaha uu guddoomiyaha ka yahay oo uu xaq u leeyahay
inuu kala badelo. Waxaana laga dareemayey maalmihii u dambeeyey
xarunta golaha iyo Madextooyadda dhaqdhaqaayo ku wajahan sidii looga
horjeedansan lahaa isku shaandhayntaas, waxaanay u adeegsantay
xukumadu xildhibaanadeeda KULMIYEYSAN ee ku hungoobay inay xilal ka
qabtaan guddi hoosaayada cusub, kuwaasoo u badan qaar sideedii sanno
ahaa guddoomiyeyaal. Waana ficil cid gaar ah loogu raadinayo xil.
Sidoo kale waxay xukumadani kula mataanowday tii ka horeysay ficillada
xun ee ay ka mid yihiin arinta qandaraas burburin ah ayey soo qaateen
mucaaradku, sida ka soo yeedhay Wasiirka Arimaha Guddaha Cali Maxamed
Warancadde oo uu wanjal ma dhalaysa lana soo arkay cidhib xumaantiisa,
kaasoo yidhi dooda qaran ee ay waddaan labada xisbi mucaarad ee UCID
iyo WADDANI waa qandaraas ay ka soo qaateen dawlada Somaaliya, taasoo
xisbiyaduna si cad u sheegeen in aanay waxba ka jirin arintaas.
Haddaba waxay eegnaa bal waxay faa’ido xukumadani jidkii galaafay
xukumadii ka horeysay, taasoo shacabkii iyo fartoodiina diyaar tahay.
Khadar Ali Hussein [Shiine]
E-mail: khadarshiine012@gmail.com.
Hargeisa/Somaliland.